Alkoholowy zespół abstynencyjny to stan występujący po nagłym odstawieniu alkoholu spożywanego przez długi czas i w nadmiernych ilościach. Cechuje się występowaniem zaburzeń somatycznych oraz psychicznych.
Alkoholowy zespół abstynencyjny – charakterystyka
Alkoholowy zespół abstynencyjny pojawia się po nagłym zaprzestaniu spożywania substancji wysokoprocentowych, które jednostka spożywała regularnie przez długi czas. Organizm, któremu przez długi czas dostarczana jest jakaś dawka alkoholu, przyzwyczaja się do niego. W konsekwencji po odstawieniu substancji lub zmniejszeniu przyjmowanej dawki organizm zaczyna odczuwać dyskomfort.
Alkoholowy zespół abstynencyjny (AZA) inaczej nazywany również alkoholowym zespołem odstawiennym. W zależności od indywidualnych predyspozycji może rozwijać się w różnym okresie. Zazwyczaj jest to od 24 do 48 godzin od zaprzestania spożywania alkoholu. Możliwe jest również, że objawy alkoholowego zespołu odstawiennego dotkną osobę już po kilku godzinach od ostatniej dawki alkoholu.
Alkoholowy zespół abstynencyjny – objawy
Wyróżnić można dwie postaci alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Podział został sformułowany na podstawie objawów towarzyszących pacjentom, u których zdiagnozowano AZA. Łagodna postać występowania alkoholowego zespołu odstawiennego nosi nazwę niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego. W przypadku wystąpienia poważniejszych dolegliwości np. napadu drgawek, mówimy o powikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym.
Czas trwania alkoholowego zespołu odstawiennego określa się na kilkanaście godzin do kilku dni.
Typowe objawy:
- Rozdrażnienie
- Drżenie rąk
- Rzadziej drżenie języka i powiek
- Drżenie mięśni
- Osłabienie organizmu
- Bezsenność
- Nadwrażliwość na światło
- Nadwrażliwość na dźwięk
- Niepokój
- Złe samopoczucie
- Wzrost ciśnienia tętniczego
- Potliwość
- Nudności
- Wymioty
- Bóle głowy
Podane wyżej objawy z reguły ustępują samoistnie – o ile pacjent zachowa stan trzeźwości, w przeciągu kilkunastu do kilkudziesięciu godzin.
Niepowikłany alkoholowy zespół abstynencyjny
Do rozpoznania niepowikłanego AZA należy zaobserwować co najmniej trzy objawy z powyższej listy. Często występują tutaj objawy takie jak zaburzenia snu, ataki paniki oraz złe samopoczucie fizyczne oraz psychiczne
Powikłany alkoholowy zespół abstynencyjny
W przypadku powikłanego AZA zaobserwować możemy szerokie spektrum objawów, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu osoby uzależnionej od alkoholu. Bardzo często powikłany zespół odstawienny przybiera formę majaczenia alkoholowego, czyli delirium tremens. Charakteryzuje się to zaburzeniami świadomości w połączeniu z dezorientacją pacjenta w czasie i przestrzeni, silnym lękiem, występującym u pacjenta poczuciem, że jest śledzony. To także halucynacje, silne drżenie mięśni, pobudzenie psychoruchowe, bezsenność, rozszerzenie źrenic, zbyt duża aktywność układu nerwowego, nadciśnienie tętnicze oraz tachykardia. Wystąpić może również napad padaczki alkoholowej.
Psychoza alkoholową występująca w powikłanym alkoholowym zespole abstynencyjnym występuje w wysokim stadium rozwoju choroby alkoholowej. Osoba, u której występuje psychoza alkoholową doświadcza nieprzyjemnych dolegliwości takich jak omamy słuchowe, wzrokowe, czy dotykowe. Halucynacje mogą pojawić się w przeciągu 48 godzin od ostatniej spożytej dawki alkoholu. Stan choroby może pozostać z pacjentem na stałe.
Zespół Otella, zwany inaczej obłędem alkoholowym lub obłędem zazdrości to stan, który również może wystąpić w powikłanym AZA. Osoba nim dotknięta odczuwa irracjonalne wręcz przekonanie, że została zdradzona przez bliską jej osobę. Jest to rodzaj psychozy urojeniowej, w której osoba bardzo łatwo rzuca podejrzenia zdrady partnera na podstawie absurdalnych dowodów.
Zespół Wernickego – Korsakowa również występujący w powikłanym alkoholowym zespole abstynencyjnym, to stan organizmu, który został spowodowany niedoborem witaminy B1. Występujące objawy to zaburzony ruch gałek ocznych, brak reakcji na światło, zaburzenia chodzenia, problemy z poruszaniem poszczególnymi częściami ciała. To również zaburzenia pamięci, problemy z rozpoznawaniem przedmiotów i przestrzeni oraz konfabulacje.
Alkoholowy zespół abstynencyjny – leczenie
Leczenie AZA zależne jest od stopnia nasilenia dolegliwości z nim związanych. Zdarza się, że hospitalizacja pacjenta nie jest wymagana, jednak w wielu przypadkach okazuje się niezbędna. Leczenie odbywa się wtedy na oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych inaczej zwanych oddziałami detoksykacyjnymi.
Niezależnie od tego czy mamy do czynienia z powikłanym, czy niepowikłany alkoholowym zespołem abstynencyjnym należy podjąć leczenie objawów somatycznych. Leczenie powinno skupić się na
- Nawodnieniu oraz wyrównaniu poziomu elektrolitów u osoby doświadczającej AZA. W zależności od stanu pacjenta nawodnienie może odbywać się doustnie lub za pomocą wlewów dożylnych. Jest to bardzo ważny element terapii z powodu występujących u pacjenta wymiotów, biegunki oraz wzmożonej potliwości organizmu.
- Obniżeniu ciśnienia tętniczego (jeżeli wystąpiło jego podwyższenie). Zaleca się mierzenie ciśnienia co 30 minut do czasu osiągnięcia stabilnego znormalizowanego wyniku. Następnie kontrola ciśnienia odbywać powinna się co 4-6 godzin
- Uzupełnieniu niedoboru witamin. Szczególną uwagę należy skupić na witaminach z grupy B, dokładnie chodzi o witaminy B1 oraz B 12
Alkoholowy zespół abstynencyjny – co po leczeniu?
Osoba, która zakończyła proces leczenia AZA zazwyczaj nie potrzebuje dalszej pomocy medycznej. Zaleca się utrzymanie abstynencyjny od alkoholu oraz udania się na terapię w celu leczenia choroby alkoholowej.
Zdarza się, że po zakończeniu leczenia AZA pozostają u pacjenta objawy takie jak drgawki, czy halucynacje. Pacjent powinien skontaktować się wtedy z lekarzem neurologiem w celu diagnozy i ustalenia przyczyn tych objawów oraz wykluczenia guzów, tętniaków czy krwotoku do mózgu.
Co zrobić, by ponownie nie zachorować na alkoholowy zespół abstynencyjny? Jedynym stuprocentowym skutecznym sposobem jest zachowanie stanu trzeźwości.
Jeżeli osoba pijąca alkohol problemowo podczas przechodzenia alkoholowego zespołu odstawiennego doświadczyła majaczenia alkoholowego to rośnie u niej ryzyko wystąpienia choroby po przerwaniu ciągu alkoholowego.
Podsumowując alkoholowy zespół abstynencyjny (AZA) to stan, który występuje u osób, które nagle odstawiły alkohol lub znacznie zmniejszyły przyjmowana dawkę substancji wysokoprocentowych. Do głównych objawów należą: bóle i drżenie mięśni, niepokój, nudności, bezsenność, pobudliwość,podwyższone ciśnienie tętnicze. AZA może wystąpić w dwóch postaciach powikłanej i niepowikłanej. Powikłany alkoholowy zespół abstynencyjny należy leczyć pod kontrolą lekarza, najczęściej w warunkach szpitalnych. Jedyną skuteczną metodą, która gwarantuje brak ponownych dolegliwości z powodu AZA jest pozostanie w stanie trzeźwości. Pomocnym narzędziem mogą okazać się wężyki alkoholowe. Jest to produkt chirurgicznie umiejscawiany pod powłoka skóry, który stale wydziela substancje czynną. Substancja ta w połączeniu z alkoholem powoduje wystąpienie przykrych objawów zatrucia alkoholowego. Wystąpienie objawów takich jak wymioty, biegunką, niepokój czy duszności mają zniechęcić osoby uzależnionej do ponownego zażywania substancji.